Kalabalık bir gruptayken düşüncelerinize uygun olmadığı halde sırf çoğunluk başka bir düşünceyi benimsiyor diye kendi düşüncenizi söylemediğiniz veya reddettiğiniz oldu mu? Veya sınıfta öğretmen konu anlattıktan sonra ‘burayı anlamayan biri var mı?’ diye sorduğunda anlamamanıza rağmen sırf sınıftan ses çıkmadığı için sizin de sustuğunuz oldu mu? İşte tüm bunların sebebi çoğunluğa biat etmeye eğilimli oluşumuz. Ve bu konuyu Ash ‘sosyal uyum deneyi’ altında incelemeye koyuldu.
Sizce Bu üç çizgiden hangisi soldaki yalnız çizgiyle aynı uzunluktadır?
Bknz: Görsel Aşağıdadır
Kesinlikle C öyle değil mi?
Fakat Asch'in 1950'lerde gerçekleştirdiği uygunluk deneyinde, insanların yüzde 76'sı A veya B'yi seçerek en az bir kez kendi duyularını inkar etti.
Teorisini test etmek için erkek lisans öğrencilerini, katılımcı olarak kabul edilen sekiz kişiyle birlikte bir odaya birer birer getirdi.
Daha sonra, yukarıdaki şekle benzer şekilde, karşılaştırma için üç satır gösterildi.
Asch uygunluk deneyindeki katılımcılardan hangi çizginin (A, B veya C) referans çizgisiyle aynı uzunlukta olduğunu söylemeleri istendi.
Bu prosedür, katılımcılar yukarıdaki şeklin varyasyonlarını görüntüleyerek 12 kez tekrarlandı.
Katılımcıların anlamadığı şey, masanın etrafında oturan diğer tüm insanların oyunda olduğuydu.
Hepsi deneyci tarafından yanlış cevap vermeleri söylenen işbirlikçilerdi.
Denemelerin yarısında çok kısa olan satırı, diğer yarısında ise çok uzun olan satırı seslendirdiler.
Asch uygunluk deneyinde bundan hiçbir şey bilmeyen gerçek deney katılımcısı, deneycinin diğer beş işbirlikçisi yanlış cevap verdikten sonra aslında cevaplarını seslendiren altıncı kişiydi.
Asch uygunluk deneyinin sonuçları büyüleyiciydi ve Asch'ın beklediği gibi değildi:
- Denemelerin yarısından fazlasında insanların yüzde 50'si diğerleriyle aynı yanlış cevabı verdi.
- Katılımcıların sadece yüzde 25'i, çoğunluğun 12 denemenin tamamına ilişkin bariz bir şekilde yanlış yargısına kapılmayı reddetti.
Katılımcıların neden çoğunluğa katıldığını merak eden Asch, deneyden sonra onlarla röportaj yaptı.
Cevapları muhtemelen hepimize çok tanıdık geliyor:
- Asch uygunluk deneyindeki tüm katılımcılar endişeli hissettiler, başkalarından onaylanmamaktan korktular ve özbilinçli hale geldiler.
- Çoğu, çizgileri gruptan farklı gördüklerini ancak daha sonra grubun doğru olduğunu düşündüklerini açıkladı.
- Asch uygunluk deneyindeki bazıları, grubun yanlış olduğunu bilmelerine rağmen, öne çıkmamak için grupla birlikte gittiklerini söyledi.
Psk. Berfin Gurbet MUTLU
KAYNAKÇA:
Friend, R., Rafferty, Y., & Bramel, D. (1990). A puzzling misinterpretation of the Asch ‘conformity’study. European Journal of Social Psychology, 20(1), 29-44.
Brandstetter, J., Rácz, P., Beckner, C., Sandoval, E. B., Hay, J., & Bartneck, C. (2014, September). A peer pressure experiment: Recreation of the Asch conformity experiment with robots. In 2014 IEEE/RSJ International Conference on Intelligent Robots and Systems (pp. 1335-1340). IEEE.
McLeod, S. (2008). Asch experiment. Simply Psychology.
