Bir problemimiz olduğunda çoğumuzun ilk yapacağı şey bu sorunumuzu yakın, güvenilir gördüğümüz biriyle paylaşmaktır. Peki doğru mu yapıyoruz? Gerçekten dertler paylaştıkça azalır mı? Bu soruların cevabı psikoloji bilimde çokça kullandığımız ‘katarsis’ teriminde saklı.
Katarsis psikanalitik kuramın kurucusu olan Freud tarafından ortaya atılmıştır. Terimin kendisi, "arınma" veya "temizleme" anlamına gelen Yunanca katharsis'ten gelir. Katarsis'in amacı, bireyin yaşamında bir tür olumlu değişiklik meydana getirmektir.
Katarsis, duygusal bir boşalmadır. Psikanalitik teoriye göre, bu duygusal salıverme, bilinçdışı çatışmaları giderme ihtiyacıyla bağlantılıdır. Örneğin, işle ilgili bir durum üzerinde stres yaşamak, hayal kırıklığı ve gerginlik duygularına neden olabilir. Stres , kaygı, korku, öfke ve travma, zamanla yoğun ve zor duyguların oluşmasına neden olabilir. Belli bir noktada, sanki çok fazla duygu ve kargaşa varmış gibi, bunaltıcı hale geliyor. İnsanlar, bu bastırılmış duyguyu serbest bırakmanın bir yolunu bulamazlarsa, "patlayacak" gibi hissedebilirler. Bu duyguları uygunsuz bir şekilde dışa vurmak yerine, kişi bu duyguları fiziksel aktivite veya başka bir stres giderici aktivite gibi başka bir yolla serbest bırakabilir. İşte buna psikoloji biliminde katarsis adı veriliyor.
Katarsis, hem güçlü duyguların hissedildiği ve ifade edildiği güçlü bir duygusal bileşeni hem de bireyin yeni içgörüler kazandığı bilişsel bir bileşeni içerir.
Karşılaştığınız bir sorun hakkında bir arkadaşınızla yaptığınız bir konuşma, hayatınızın erken dönemlerindeki bir olayın mevcut davranış kalıplarınıza nasıl katkıda bulunabileceğini görebileceğiniz bir içgörü anını ateşleyebilir. Bu duygusal salıverme, mevcut ikileminizle daha iyi yüzleşmenize yardımcı olabilir. Veya müzik dinlemekte içgörüyü anlarını da tetikleyebilir. Müzik, çoğu zaman kendinizi yenilenmiş hissetmenizi sağlayacak şekilde duyguları serbest bırakmanıza izin verebilir.
İnsanlar ayrıca bir sağlık krizi, iş kaybı, kaza veya sevilen birinin ölümü gibi bir tür travmatik veya stresli olay yaşadıktan sonra katarsis yaşadıklarını da tanımlarlar. Bu terim, psikanalizde geleneksel olarak kullanıldığından biraz farklı kullanılsa da, kişinin hayatında olumlu bir değişikliğe yol açan duygusal bir anı tanımlamak için hala sıklıkla kullanılmaktadır.
Psk. Berfin Gurbet MUTLU
Kaynakça:
Bushman, B. J., Baumeister, R. F., & Phillips, C. M. (2001). Do people aggress to improve their mood? Catharsis beliefs, affect regulation opportunity, and aggressive responding. Journal of personality and social psychology, 81(1), 17.
Nichols, M. P., & Efran, J. S. (1985). Catharsis in psychotherapy: A new perspective. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 22(1), 46.
