Zeigarnik etkisi, Rus psikiyatrist ve psikolog olan Bluma Wulfovna Zeigarnik tarafından keşfedilmiştir.
Rus doktor, birkaç psikolog arkadaşı ile birlikte bir restorana yemeğe gider. Restoranda siparişleri alan garson, aldığı siparişleri bir kağıda ya da bir yere yazmamakta, siparişleri mutfağa iletene dek zihninde tutmaktadır. Bunu fark eden Bluma Wulfovna Zeigarnik, garsonun siparişleri nasıl hatırladığını merak eder ve garsona sorar. Garson, sipariş tamamlanıncaya dek istenilenleri aklında tuttuğunu, daha sonra zihninden bunları sildiğini söyler. Bu durum Rus psikiyatristin ilgisini çeker ve hemen bu durumu saptayan bir çalışma geliştirir.
Zeigarnik etkisi, yarım kalmış veya tamamlanmamış işlerin, tamamlanmış işlere göre daha net ve kolay olarak hatırlanması anlamında kullanılan psikolojik bir terimdir.
O halde; yarım kalan veya tamamlanmamış aşkların akılda kalmasının, sürekli aklımızı kurcalayan “Tamamlansaydı nasıl olurdu?” sorusunun sebebi zeigarnik etkisi diyebiliriz.
Sezen Aksu’nun şarkısında belirttiği "Aramızda yaşanacak yarım kalan bir şeyler var…" ya da Zeki Müren’in şarkısında belirttiği "Elbet bir gün buluşacağız, bu böyle yarım kalmayacak…” sözlerinde de gördüğümüz gibi yarım kalanları tamamlamak üzerine kurulu bir sistemimiz var.
Zeigarnik Etkisi medya sektöründe de kullanılmaktadır. En heyecanlı yerinde biten diziler bir sonraki bölüm için motivasyonu arttırdığı gibi, önceki bölümün de unutulmamasını sağlar.
Bilgisayar oyunlarının aşılması gereken bölümler şeklinde tasarlanması.
Ayrıca İnternet sitelerinde ilgi çeken bir haber ya da makale okurken “Devam etmek için tıklayınız.” uyarısı da aslında beyinde tamamlanmadığı için merak duygumuzu tetikler.
Sözün özüne gelecek olursak, neredeyse her bireyin üzerinde az veya çok etkisi olan bu kavram; bazı işleri, görevleri ve bazı ilişkileri neden daha çok hatırladığımızı ve/veya unutamadığımızı açıklar nitelikte.
Yarım kalmış işleri ve keşkeleri hayatımızda tutmamız tıpkı bilgisayarda açık unutulan programların sayısının fazla olması nedeniyle, bilgisayarın yavaşlaması gibi beyni yorar. Kontrolü elde tutmak üzerine çalışmak faydalı olabilir.
Hazırlayan:
Psk. Burcu AYDIN
Kaynakça:
https://gonullupsikolog.org/blog/zeigarnik-etkisi
