Mona Lisa tablosu rönesans sanatının mükemmel bir örneği olarak görülmüştür. Leonardo Da Vinci’nin, 1503 yılında çizmeye başladığı bu tablosunu gittiği her yere götürdüğü ve yanından hiç ayırmadığı söylenir. Kendisinin tartışmasız en önemli eserleri arasında sayılan bu tablo, içerisinde sayısız gizem ve sır barındırırken, sanat tarihinin en bilinen eserlerinden biridir. Tabloda dikkat çeken en ilginç detaylardan biri tarifi mümkün olmayan bir yüz ifadesidir. Portrede bulunan yarı gülümseme, çağlar boyunca insanlarda çok farklı duygular uyandırmıştır. Dolayısıyla Leonardo da Vinci’nin ünlü eserinde Mona Lisa’nın dişleri biraz bile görünseydi, bugün bu eser bu kadar popüler olmayabilirdi. Altın oran kullanılarak oluşturulan Mona Lisa’nın yüzündeki ifadenin ne olduğu her zaman tartışmaya açık bir konu olarak kalmıştır. Tabloyu inceleyen çoğu insanın aklında “Bu kadın gülüyor mu yoksa mutsuz mu?” şeklinde düşünceler vardır. Bu belirsizlikle ilgili Amsterdam ve Illinois üniversitelerinin ortak hazırlamış oldukları bilgisayar çalışmaları sonucunda; %83 oranında mutluluk, %6 oranında korku, %1 oranında öfke ve %9 oranında tiksinti ifadesi bulgularına ulaşılmıştır. Ancak, bir insanın aynı anda bu kadar çok karmaşık duyguya sahip olabilmesi pek mümkün olmadığı için Mona Lisa’nın “ifadesiz bir surat” olduğu kanısına varılmıştır. Bununla birlikte, Freiburg Psikolojik ve Zihinsel Sağlık Enstitüsü’nden araştırmacıların yaptığı ve iki deney içeren yeni bir araştırma; tüm bu duyguların sanatseverlerin kuruntusu olduğunu, Mona Lisa’nın aslında sadece mutlu göründüğünü ortaya koymuştur. İlk deneyde 12 katılımcıya, Mona Lisa’nın ağız çevresi hafif değiştirilmiş 8 farklı versiyonunu ve orjinalini gösteren araştırmacılar, katılımcılardan bu resimlerin mutlu mu yoksa üzgün mü olduğunu belirtmesini istemiştir. Katılımcılara rastgele gösterilen görseller mutlu ve üzgün olarak nitelendirilir iken orijinal görselin her katılımcı tarafından mutlu olarak tanımlandığı belirtilmiştir. İkinci deneyde ise araştırmacılar, üzgün görsellere odaklanmıştır. Orijinal görsel en mutlu versiyon olacak şekilde; önceki çalışmadan üç adet mutsuz Mona Lisa’nın yanına üç yeni üzgün versiyon daha ekleyen araştırmacılar, katılımcılardan bu yedi görseli sınıflandırmasını istemiştir. Katılımcıların daha önce gördükleri görselleri, yeni çalışmada “daha mutsuz” olarak nitelendirdiği görülmüştür. Yani katılımcılar, diğer mutsuz görsellerle birlikte değerlendirdiklerinde eski görselleri daha mutsuz olarak algılamıştır. Araştırmacılara göre veriler, algılarımızın net olmadığını ve içinde bulunduğumuz ortama hızla uyum sağladığını göstermiştir. Diğer araştırmalar ise aslında Vinci’nin eserinde “algılanamayan gülümseme” adı verilen bir teknik kullandığını; böylece resmin geneline bakıldığında gülüyormuş gibi görünen yüzün, sadece ağız kısmı incelendiğinde mutsuz olarak algılanabileceğini ifade etmiştir. Da Vinci’nin ne kadar usta bir ressam olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu etkinin bilinçli bir şekilde resme yerleştirildiğini düşünmek çok garip olmasa da bu durum kanıtlanabilmiş değil. Leonardo’nun tasviri ile “Bir Ruh Nesnesi” olan bu eser, günümüzde Paris/ Louvre Müzesi’nde sergilenmekte ve her yıl milyonlarca insan tarafından ziyaret edilmektedir.
Hazırlayan:
Psk. Melis Sağlam
Kaynakça:
Daley, J. (2017). So Is ‘Mona Lisa’ Smiling? A New Study Says Yes. Smithsonianmag.
https://www.insancaakademi.com/mona-lisa-tablosu/
https://mozartcultures.com/leonardo-da-vinci-ve-eserlerindeki-sembolizme-psikanalitik-bir-bakis/
