Çoğu insan bir odaya girdikten hemen sonra öylece kalakalıp: “Ben buraya niye girdim?” veya “Ben burada ne yapacaktım?” diye düşünmüştür. Yapılan bilimsel araştırmalar, ilginç bir şekilde bir kapı eşiğinden geçmenin insanların bir çoğunda hafıza sorunlarına yol açabileceğini ortaya koymuştur. Örneğin, şarj aletimizi almak için salondan odamıza gideriz ancak kapıdan içeri girdiğimiz anda öylece kalıp buraya ilk başta neden geldiğimizi belli bir süre hatırlayamayız. İşte, bu anlık hafıza kaybının altında yatan bilimsel bir gerçek var. Bu fenomene, kapı eşiği etkisi ya da kapı etkisi deniyor.
Bu etkiyi araştıran bilim insanlarına göre, bir kapıdan geçmek beynin mekanizmalarında değişimlere sebep olduğundan bazı şeyleri unutmaya neden oluyor. Kişi bir mekana geçtiğinde, beynin çevreye uyum sürecini yeniden kalibre edebilmek için belli bir zamana ihtiyacı oluyor. Bu süre çoğu zaman kişinin fark edebileceğinden kısa ancak özellikle dalgın veya yorgun olunan zamanlarda bu süre uzuyor ve eylem vakti geldiği halde beyin işleme devam ediyor. Bu durumda, beyin hala mekansal kalibresini sürdürürken, kişi o mekana zaten varmış olduğu için kapısından girdiği odada boş bir zihinle kalıyor. Bu kapı eşiği etkisi denilen geçici hafıza kaybı durumunun; herhangi bir yaşlılık, Alzheimer ve demans gibi bir hastalık belirtisi değil aksine oldukça normal bir durum olduğu belirtiliyor.
Bilim insanları bu durumu tespit etmiş olsalar dahi buna neden olan şeyi tam olarak açıklayamıyorlar. Bir teoriye göre; beyin içinde bulunduğu ortama odaklanmak amacıyla, geçmişe dair mekansal bilgileri gereksiz görerek depolamak istemiyor olabilir. Yani, yeni bir hafıza bölümü oluşturulması için yer açmak amacıyla hafızayı sıfırlıyor olabilir.
Bilimsel terimler kullanmak gerekirse, bir odadan diğerine geçerken yaşanan bu kısa deneyime “Lokasyon Güncelleme Etkisi” adı veriliyor. Bir başka teorinin ise, hayatta kalma mekanizması ile ilgili olduğu belirtiliyor. Buna göre ise avcı-toplayıcı zamanlarda, on binlerce yıl boyunca sürekli olarak tetikte olması gereken insanoğlunun beyninin, mekansal anlamda tüm yoğunluğunu geçmişteki değil, şu anda içerisinde bulunduğu ortama odaklamak konusunda gelişmiş olduğu söyleniyor.
Kısacası, farklı odalara girdikten sonra bunun gibi unutkanlık durumları deneyimlemenizin hafıza, zeka, yaş, hastalık ya da bilişsel becerileriniz ile hiçbir ilgisi yok; sadece, kapı eşiği etkisine yakalanıyorsunuz !
Hazırlayan:
Psk. Melis Sağlam
Kaynakça:
https://www.scienceabc.com/humans/doorway-effect-why-we-forget-what-we-were-supposed-do-after-we-enter-room.html
https://yucelbinici.com/kapi-etkisi/
https://www.bbc.com/future/article/20160307-why-does-walking-through-doorways-make-us-forget
