Hayvan destekli tedavi, kronik hastalığı olan ya da ruhsal bozukluklardan olumsuz etkilenen bireylerde yaşam kalitesini yükseltmek ve iyileştirmek amacıyla temel tedavinin yanı sıra kullanılan ve insan-hayvan etkileşimine dayanan alternatif bir tedavi yöntemidir. Hayvan destekli tedavinin; yaygın gelişimsel bozukluk, kanser, Alzheimer, bunama, yalnızlık duygusu, anksiyete, depresyon gibi birçok hastalık ve bozuklukta destek tedavi olarak kullanıldığı bilinmektedir. İnsan ve hayvan etkileşiminin doğurduğu biyolojik-kimyasal-fiziksel değişimleri dikkate alarak, insanların fizyolojik ve psikolojik mekanizmalarında olumlu yönde değişimler yaratmayı sağlayan, yaşam kalitesini destekleyen ve sağlığa olumlu yararları olan yardımcı bir tedavi biçimi olduğu söylenebilir. Hayvan destekli terapi, özellikle kronik hastalıklar ve uzun hastanede yatış süresi gerektiren hastalıkların tedavisinde önemli faydaları olan yeni bir yaklaşımdır. Bazı hastalar, terapi köpeği olan bir terapiste görününce daha çok rahatlayacaklarına inanmaktadırlar. Bu durum nadir olarak görülmesine karşılık bazı uzman terapistlerin, danışma oturumları sırasında terapi köpeklerini hayvan destekli terapiye dahil ettikleri görülmektedir. Onların katılımı ve işbirliği, terapiye yeni bir yaklaşım getirmede büyük rol oynamaktadır. Yardımcı terapist köpeklerin, hastaların vücut dillerini çok iyi algılama ve koklama yetenekleri ile hastalar üzerinde rahatlama sağladıkları görülmüştür. Yapılan araştırmalarda danışanların evcil hayvanlar sayesinde ölüm, yas ve keder durumlarına daha kolay uyum sağladıkları bildirilmiştir. Bunun dışında, aileler ile çalışan profesyonel terapistler; terapi ortamında yardım etmek, terapiyi kolaylaştırmak ve görüşmeyi başlatmak amacıyla evcil hayvanlardan yararlanabilmektedirler. Terapiye dahil olan hayvanlar, danışanların maneviyatını artırarak onların olumsuzluklarla başa çıkmalarında etkin rol oynamaktadırlar. Bunun yanı sıra, terapi ortamındaki evcil hayvan ve sahibinin etkileşimiyle birlikte evcil hayvanın davranışları da danışmaya gelen kişi ve aile sistemi hakkında bilgi verebilmektedir.
Yardımcı terapist olarak genelde köpekler yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Köpekler genetik olarak arkadaşlığı seven, zeki ve sosyal yaratıklar oldukları için sosyalleşme ve itaat eğitimine daha iyi yanıt verirler. Bu nedenle hayvan destekli tedaviyi kolaylaştırmak için yapılacak görevler arasında terapi hayvanına bazı ileri düzey beceriler öğretmek bulunmaktadır. Bu görevler; itaat eğitimi veya çeviklik eğitimi, rekabetçi köpek denemelerine katılımı kapsamaktadır. Atlarla ilgili eğitimler ise ata binme becerileri ile rekabetçi binicilik yarışmalarını içerebilir. Ayrıca, terapide kullanılan atların bazıları danışan tarafından eğitilmiş, köpekler ise kendileri veya başkaları tarafından kurtarılmış olabilir. Böylece, danışan için bir görevi yerine getirmenin yanı sıra kendisi, ailesi ve hayvanın geleceği için toplumca kabul edilebilir değerli bir şey yapmak değerlilik hissini daha da güçlendirecektir.
Çok kullanılan ve çok doğru bir ifadeyle özetleyecek olursak: Evcil hayvanlar, gerçekten, insanların en iyi arkadaşlarıdır diyebiliriz.
Hazırlayan:
Psk. Melis Sağlam
Kaynakça:
Çakıcı, A. &, Kök, M. (2020). Hayvan destekli tedavi (Animal assisted therapy). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2020, 12(1):117-130. https://doi.org/10.18863/pgy.526378
